Wat heeft het KIWA (Keuringsinstituut) gemeen met Volvo? Op het eerste gezicht helemaal niets. Maar toch, met een omweg komen we er wel... KIWA is begonnen als een keuringsinstituut voor watertoepassingen, en in het water liggen ook boten, en die boten worden gebouwd en gerepareerd met epoxy harsen; en laat dat nu een geweldig materiaal zijn om onze oude Volvo's te conserveren en te repareren. André Kielstra vertelt er ons deze avond alles over.
Vrijdagavond 6 maart 2015. Het is donker en we naderen het KIWA in Apeldoorn. In de uitnodiging staat dat we Eddie Slootman moeten bellen zodra we voor het hek staan. Eddie werkt bij het KIWA en heeft deze avond georganiseerd. Het lijkt ons lastig als alle deelnemers moeten bellen, en gelukkig is dat ook niet zo: Eddie staat bij de poort om deze voor ons te openen en ons welkom te heten. We lopen het gebouw in, een hele lange gang en dan een deur. Die zit dicht en we zien een knop met "deur open". We drukken er op en...er gebeurt niets. Nog een keer drukken, het helpt allemaal niets. Met een paar man staan we daar beteuterd te kijken. Wat nu? Tot iemand wat slimmer is dan wij, en na het drukken op de knop gewoon aan de deur trekt. Waarempel, hij gaat open. En even verderop vinden we een aantal deelnemers al aan de koffie. Als we het zaaltje binnenlopen zien we een paar spatborden van een Amazon liggen en een voorraadje stripjes met labeltjes er aan op een tafel. Wat daar de bedoeling van is, wordt ons zometeen wel duidelijk.
Onze spreker van vanavond, André Kielstra, stelt zich voor. Hij komt van oorsprong uit de botenbouw en daar heeft hij alles geleerd over het coaten en aflakken van jachten die daarna jarenlang zonder problemen op zee moeten kunnen blijven. Daar spelen coatings van epoxy een grote rol bij. Nu hij gepensioneerd is en lekker aan zijn eigen Amazon sleutelt, heeft hij zijn kennis van epoxy daar op toegepast. En met succes. Dat succes wil hij vanavond met ons delen. Hij is er zelf helemaal enthousiast over, en dat straalt er ook van af. Hij vertelt ons wat epoxy eigenlijk is, een kunsthars die met een harder gemengd wordt. In principe is de hars kleurloos, maar het wordt meestal gemengd met een vulmateriaal. Wat kun je daar nou mee doen? Bijna alles wat je ook met een lasapparaat doet. En met de verfkwast kunt je om te beginnen een gestraald onderdeel of plaatwerk meteen in de epoxy primer en coating zetten. Epoxy heeft als voordeel dat het enorm goed hecht en dat het geen vocht opneemt. Als je laagdikte genoeg is, dan komt er nooit meer vocht bij het metaal, dus ook geen roest. Zelfs als er nog put-roest in het metaal aanwezig is, het wordt gewoon helemaal luchtdicht afgedekt en het roest niet verder. Een nadeel van epoxy is wel dat het langzaam droogt en dat watergedragen coatings en aflakken er niet goed op hechten. Dus je moet wel met epoxy verder werken: plamuur, grondlak, en dergelijke moeten uit dezelfde lijn komen. Geen merken door elkaar gebruiken. Als aflak kan wel 'gewone' twee componentenlak gebruikt worden, de zogenoemde DD-lakken. Voor de onderkant en voor bijvoorbeeld ophangings delen kun je een epoxy coating van Hempel direct op het blanke metaal aanbrengen, dat kan zelfs zonder primer. Het sluit perfect af en is slagvast. Dat konden we zelf constateren.
Maar met epoxy kan je nog veel meer doen. Je kunt er uitstekend gaten mee vullen. Daar komen de spatborden in beeld. Een spatbord was volgens de foto's absolute gatenkaas. André maakt het kaal, ontvet het (dat is ontzettend belangrijk, en doe dat met aceton) en plakt dan één kant van de gatenkaas af. Dan wordt aan de andere kant een flinke laag epoxy er op gesmeerd, met een plamuurmes of spatel. Het ziet er uit als zachte boter. Na het uitharden haalt hij het plakband er af en smeert ook deze kant goed in met de epoxy lijm /plamuur. Als alles mooi uitgehard is, heeft hij een geplastificeerd en sterk spatbord. Natuurlijk is het dan veel te dik, maar met de schuurmachine schuur je het zo in model.
Tenslotte kun je er geweldig mee lijmen. Je kunt bijvoorbeeld ergens een stuk plaat in lijmen in plaats van het er in te lassen. De treksterkte is bijna hetzelfde als bij lassen, alleen is dit veel makkelijker voor hobbyisten die niet zo goed met de lastoorts overweg kunnen. En je hebt geen vervorming door de hitte. Daarmee komen de stripjes die we zagen in beeld. Ze zijn aan elkaar gelijmd met verschillende soorten en merken epoxy. Vervolgens hebben André en Eddie de treksterkte gemeten in het laboratorium. Bij het beste type epoxy en zorgvuldig schoonmaken en ontvetten, bleek de treksterkte maar net iets onder die van een gewone las te liggen. Er waren minstens 600 kilo's nodig om het gelijmde los te trekken. Een gewone las zit rond de 800 kilo.
In de pauze kunnen we zelf aan het spatbord voelen, er aan krabben en er op slaan. Het kan het allemaal hebben. En na de pauze laat André nog in de werkplaats zien hoe hij het spatbord dan in model schuurt en hoe hij een oud en vies spatbord eerst voorbewerkt. Eén ding is daarbij belangrijk: het materiaal moet een beetje ruw zijn. Dus wel kaal schuren of krabben, maar niet met de roterende staalborstel. Daar krijg je een gepolijst oppervlak van en wordt het te glad ,dus geen hechting.
Als we alles gezien hebben, wordt André hartelijk bedankt door Marc Harleman. En dan doet André een geweldig aanbod: hij is bereid om persoonlijk raad te komen geven als iemand voor het eerst met epoxy aan de gang wil gaan. Gratis en voor niets, alleen graag de benzinekosten vergoeden. Wie dat wil, of meer info over epoxy wil hebben, kan een mailtje aan André sturen:
André, Eddie en Marc, bedankt, het was een fijne en leerzame avond!
